Sproeien ≠ onzindelijkheid
Er is een groot verschil tussen sproeien en onzindelijkheid. Sproeien dient om de eigen geur te verspreiden, terwijl onzindelijkheid een gewoon plasje is met als doel de blaas te ledigen. Wanneer uw kat onzindelijk is, is dit om een heel andere reden dan wanneer uw kat zou sproeien. Onzindelijkheid kan door nier- of blaasproblemen, een afkeer van de kattenbak, een verhuis, en dergelijke. Dit probleem vereist een andere aanpak dan sproeigedrag, bijvoorbeeld door een andere kattenbak aan te kopen, ander kattengrind te gebruiken, de bak te verplaatsen, enz.
Een kat kan dus zindelijk zijn en alsnog sproeien.
Soorten van sproeien
Een kat kan op twee manieren sproeien: al staand en al zittend. Bij het staande sproeien zijn de achterpoten van de kat gestrekt, de staart wordt omhoog gehouden en trilt. De urine wordt horizontaal gesproeid, meestal tegen een muur of kast. Bij het zittend sproeien lijkt de kat gewoon te urineren, alleen wordt er maar een heel klein plasje gedaan. Het doel van de kat is niet om zijn blaas te ledigen, maar om een geurtje achter te laten. Ook kattinnen kunnen sproeien, zij het in mindere mate. Bij kattinnen gebeurt dit meestal in de normale plashouding.
Ongecastreerde katers
Ongecastreerde katers sproeien tijdens de paarperiode om hun geurvlaggen te verspreiden. Zo laten ze vruchtbare kattinnen weten dat ze in de buurt zijn. Een gecastreerde kater verliest doorgaans dit natuurlijke gedrag, omdat hij niet langer de behoefte voelt om zich voort te planten. Uw kat laten castreren is dus een noodzakelijke oplossing van het probleem, en werkt in 90% van de gevallen. Een jong dier kan beginnen sproeien vanaf het moment dat het geslachtrijp is, rond de zes maanden. Dit is dus een goede leeftijd om uw kat te laten castreren.
Lichamelijk of emotioneel probleem?
Een gecastreerde kat die nooit gesproeid heeft en plots gaat sproeien, doet dit om een reden. Wil je het probleem oplossen, dan zul je dus de achterliggende oorzaak moeten aanpakken. Eerst en vooral moet een lichamelijke reden uitgesloten worden, zoals blaasproblemen. Ga naar de dierenarts voor de juiste diagnose. Indien er lichamelijk niets mis is met uw kat, spreken we van een gedragsprobleem.
Kattenstress
De belangrijkste oorzaak van sproeien is stress en een kat kan door verschillende redenen gestresseerd geraken. Er kan een verandering plaatsgevonden hebben in de gezinssamenstelling, zoals de komst van een nieuwe baby. U kunt verhuisd zijn of het huis heringericht hebben. Er komt veel bezoek over de vloer. Geef uw kat de tijd en de ruimte om te wennen aan de nieuwe gang van zaken.
Territoriumdrang en verlatingsangst
Nog een mogelijke reden van sproeien is de aanwezigheid van een andere kat. Misschien heeft een buurkat het territorium van uw kat betreden, of heeft u een nieuwe kat in huis gehaald. In dit geval sproeit de kat om zijn domein af te bakenen of terug op te eisen. Het gedrag kan ook veroorzaakt worden door jaloezie op de nieuwe huisgenoot. Zorg er in dat geval voor dat u uw kat de tijd geeft om aan de nieuwe huisgenoot te wennen, en geef uw kat ook voldoende aandacht en affectie. Een andere mogelijke oorzaak van sproeien is verlatingsangst bij de kat: de kat sproeit om zijn geur in het huis te verspreiden en zo het gemis van hun baasje te compenseren. De eigen geur maakt de kat rustig in een voor hem stressvolle situatie. In dit geval zal de kat dus sproeien wanneer de baas niet thuis is.
Niet straffen!
Straf wordt bij gedragsproblemen afgeraden, aangezien het de onderliggende oorzaak niet aanpakt. Ook poetsen met sterk ruikende schoonmaakmiddelen kunnen het probleem verergeren, doordat de kat de sterke geur probeert te overtreffen. Soms kan dit zelfs de oorzaak zijn van het probleem. Ook slecht ruikende schoenen die rondslingeren in huis kunnen sproeigedrag uitlokken. De beste oplossing voor het probleem is om de achterliggende oorzaak van het sproeigedrag te proberen achterhalen en zo het probleem te verhelpen.
Het katerbroekje
Sinds enige tijd verkopen wij in de stand van NB, naast alle andere leuke, gekke, lieve poezendingetjes, ook het zogenaamde katerbroekje. Een ideale oplossing als u problemen heeft met een kater die in huis sproeit en die u niet wilt laten castreren. In het broekje, dat met klittenband sluit, past een klein maandverbandje, dat u na gebruik kunt weggooien zodat u het broekje niet dagelijks hoeft te wassen. In het juninummer van 2002 heeft een patroon gestaan van een katerbroekje. Daar is onze secretaris, Fenny Rensen, mee aan de slag gegaan. Zij schreef daarover een artikel in het zomernummer van vorig jaar. Als u na het lezen van dit artikel ook geïnteresseerd bent in een katerbroekje, kunt u contact opnemen met Fenny of met Gerrie Beijers, telefoon: (0584) 36 67 77.
Uit NB zomer 2003
Na een inleiding over de nadelen van een katerverblijf schrijft Fenny over een alternatieve oplossing, het katerbroekje: Een katerbroekje naaien. Ik heb het Infomagazine er bij gehaald en het zweet brak me meteen uit. Ik heb weliswaar een naaimachine maar ook twee linkerhanden. Patroon lezen? Kleuterelastiek? Dat zou niets worden. Ik vertelde een vriendin dat ik maar een loopsheidsbroekje voor honden wilde proberen. ‘Wacht even’, zei ze kordaat en maakte een prototype katerbroekje voor me. Stikkend van de lach belde ze op: ze had het met haar vier poezen geprobeerd, maar bij niet één lukte het de broek aan te trekken. Bovendien klopte het patroon niet. Het was veel te klein voor dikke Britse derrières. Na enige aanpassingen moesten onze jongens het showen. Die deden eerst heel vreemd, alsof hun achterhand verlamd was, maar toen moederpoes begon te grommen om die rare fratsen bleken ze toch gewoon hard te kunnen wegrennen. Mét broek.
Houdini
Maar nu moest ik nog proberen in mijn eentje de jongens aan te kleden. Met Touchstone lukte het wonderwel. Hij is een heel rustige kater. Maar Baby Balls is een soort Houdini in zakformaat en wriemelt zich overal uit. De eerste morgen ben ik om half zes opgestaan, gelijk met mijn man, zodat hij me desnoods even kon helpen. Maar kijk, het lukte me zowaar meteen! Voldaan over deze matineuze prestatie ging ik nog even weer naar bed. Een uurtje later kwam het blonde koppie van Baby Balls op mijn kussen. Lekker even knuffen. Maar… waar was de broek? Die lag in de woonkamer. Waarschijnlijk had ik hem met mijn slaperige hoofd niet goed vastgeklit.
Met hotpants op de bank
We hebben nu de volgende routine ontwikkeld: als wij naar bed gaan, vertrekken de jongens met een lekker hapje naar het zomerhuisje en krijgen daar ’s ochtends ook ontbijt. Dan gaan de ‘hotpants’ aan en mogen ze in huis. ’s Middags gaan ze in de buitenren, zonder broek, en komen dan moe en rozig weer binnen. Broek aan en ’s avonds weer lekker op de bank!
Wijdbeens
Op de rug gezien lijken ze op meisjes die een lage heupbroek dragen waar de string bovenuit piept. Het klittenband om hun heupen zie je niet, het valt weg in de dikke vacht. Zitten ze op hun kontje, dan bolt de voorkant enigszins op zodat het lijkt of ze zeer fors geschapen zijn. In het begin liepen ze ook zeer wijdbeens, als cowboys die net van hun paard zijn gestapt. Stoer hoor! Momenteel hebben ze broekjes in verschillende kleuren. Met Pasen droegen ze bijvoorbeeld geel. Ook verbeeld ik me dat onze dikste ex-kater Dom P. jaloers kijkt naar het model met een slankafkledend lengtestreepje. Op Touchstone’s verlanglijstje staat nog een leren broekje.
Maandverbandje
Eerst legde ik er een inlegkruisje in, maar een maandverbandje absorbeert beter. Het lijkt allemaal een heel gedoe, maar het is de moeite van het proberen waard. U moet wel volhouden. Na een dag merkte ik al dat ze het accepteerden, alleen de eerste 5 minuten na het aankleden bijten ze nu nog aan het klittenband of rollen over de vloer om uit het broekje te komen. Blijf er de eerste keer wel bij want ze maken ongecontroleerde bewegingen en zouden ruggelings van de krabpaal kunnen storten. Het lijkt of ze even de controle over hun ledematen kwijt zijn. Zou dit kunnen komen doordat ze een belemmering aan hun staartroer voelen?
Goeie oplossing
Zeker, het kost tijd, maar als uw katers apart gehuisvest worden, kost dat ook tijd. U moet er dan per dag toch tenminste een uur doorbrengen om het contact te onderhouden. Dat gaat nu spelenderwijs onder het huishouden door. Ook voor de toekomst is het belangrijk dat ze in de groep blijven. Na castratie hoef je ze dan niet weer aan de anderen te laten wennen, die ontmoeten ze immers dagelijks. Als er onder de bezoekers van de site mensen zijn die nog andere oplossingen gevonden hebben, dan willen we die ook graag horen.
Urine sproeiende katten
Katten die urine sproeien doen dit soms vanwege bepaald gedrag dat we “markeren” noemen. Hierbij staat de kat sidderend met rechtopstaande staart, en met zijn achterste tegen een object gericht. Vervolgens sproeit hij achterwaarts urine tegen het object. Deze urine verschilt chemisch van samenstelling met de urine die katten uitplassen als ze gehurkt plassen, omdat de gesproeide urine ook een olie-achtige secretie bevat, afkomstig uit de anaalklieren. Gesproeide urine heeft een zware geur. Sommige mensen omschrijven het als ammonia-achtig, anderen zeggen dat het een muskachtige geur heeft. Soms sproeien katten ook wel vanuit de traditionele gehurkte positie.
Waarom sproeien katten urine?
Katten sproeien tijdens territoriale twisten, tijdens agressieve ruzies, en tijdens seksuele aanvaringen. Het grootste deel van de katten sproeit alleen buitenshuis. Zo maken ze op onzichtbare wijze hun aanwezigheid in een territorium kenbaar aan andere katten. Katten delen hun territorium d.m.v. “timeshare” achtig gedrag, wat wil zeggen dat ze elkaar door de geurmarkeringen niet te vaak tegen hoeven te komen. Sommige katten sproeien binnenshuis. De oorzaak hiervan ligt vaak in conflicten tussen de verschillende katten die in één huis wonen, of omdat de kat zich bedreigt voelt door de katten buitenshuis.
Sproeien wordt meestal gedaan door ongecastreerde katers, maar poezen sproeien soms ook. Castreren is de meest effectieve manier om het sproeien bij katers te beteugelen. Een studie wijst uit dat 77% van de katers binnen zes maanden na castratie stopte met sproeien, of het aanmerkelijk minder gingen doen. Gecastreerde katers kunnen ook sproeien. Tien procent van de katers die worden gecastreerd vóór ze tien maanden oud zijn, gaan sproeien als ze volwassen zijn. In huishoudens met meerdere katten, sproeit vaak minstens één van hen.
Wat kunt u doen?:
Castreer of steriliseer uw kat.
Probeer erachter te komen waarom uw kat sproeit. Als het bijvoorbeeld zo is dat uw kat dit uit reactie op de katten buiten doet, blokkeer dan het uitzicht van uw kat. Als uw kat reageert op de geur van andere katten buiten, wellicht door een openstaande deur of door geurtjes aan uw schoenzolen, kunt u misschien de deur dichthouden en uw schoenen buiten uittrekken, voor u binnenkomt.
Probeer andere katten bij uw huis weg te houden.
Als uw kat op één of meerdere vaste plekken in huis sproeit, kunt u proberen de betreffende plekken minder aanlokkelijk te maken door aluminiumfolie, een omgekeerd vinyl tapijt of plasticolie op de betreffende plekken te plaatsen. Houdt er wel rekening mee dat katten in dergelijke gevallen vaak gewoon nieuwe plekken uitkiezen om te sproeien.
U kunt ook proberen om ander gedrag uit te lokken, juist op de plekken waar de kat meestal sproeit. U kunt bijvoorbeeld juist daar zijn etensbakje neerzetten, of kattenspeeltjes neerleggen.
Er zijn verschillende sprays in de handel met geurtjes die kalmerend werken. Er zijn katten die hier erg goed op reageren.
Als het sproeien het gevolg is van conflicten tussen uw katten onderling, kunt u proberen dit op te lossen, eventueel met hulp van een deskundige die gespecialiseerd is in het gedrag van katten. Misschien moet u de katten tijdelijk uit elkaar halen, of in elk geval de sproeiende kat een rustig plekje voor zichzelf geven.
Medicijnen kunnen ook goed helpen bij een sproeiprobleem. Er zijn verschillende soorten medicijnen verkrijgbaar die bewezen effectief zijn tegen een hardnekkig sproeiprobleem. Mocht u deze optie overwegen is het altijd beter om dit via uw dierenarts te doen, en niet zelf te gaan dokteren.
Maak en houdt de besproeide plekken goed schoon met een enzymhoudend schoonmaakmiddel (bv: Biotex), dit werkt het beste om de geurtjes te elimineren.
Katten die buiten kunnen komen, sproeien minder vaak binnenshuis dan katten die alleen binnenshuis leven, mocht het zo zijn dat de kat bij u niet veilig naar buiten kan, kunt het in overweging nemen om een buitenren te bouwen, waar de kat veilig in kan vertoeven.
Mocht de kat erg vasthoudend zijn in het sproeigedrag, en heeft u verder alles geprobeerd, kunt u proberen om in elk geval de schade zoveel mogelijk te beperken. Bijvoorbeeld door het plaatsen van plastic bakken op de plekken waar de kat sproeit, en/of het ophangen van oude doeken, die u makkelijk kunt wassen en vervangen.
Wat u beter niet kunt doen:
Straf uw kat niet door hem te slaan, of nat te spuiten. Duw de kat niet met zijn neus in het besproeide gebied. Dit soort maatregelen zullen de kat alleen maar leren om bang voor u te zijn. En de kat kan zelfs meer gaan sproeien doordat hij gestresst raakt door het straffen.
De sproeiende kat in huis
Het plassen en sproeien door katten in huis is zeer ongewenst gedrag en een zeer vervelend probleem voor hun eigenaren. Maar ook voor de katten zelf is het geen goede situatie omdat dit gedrag vaak voortkomt uit stress bij de kat. Gelukkig kunnen we het ontstaan van sproeigedrag vaak vermijden door de katten op een leeftijd van 6 maanden te castreren en steriliseren . Soms blijkt dit echter niet afdoende te zijn en ontstaat het sproeigedrag alsnog. Wanneer we dit sproeigedrag vervolgens kwijt willen, moet de achterliggende oorzaak eerst worden achterhaald.
sproeiende katAlvorens we de conclusie kunnen trekken dat het gedrag inderdaad voortkomt uit stressgevoelens van de kat, moeten eerst medische oorzaken voor frequent plassen worden uitgesloten. Bij blaasontsteking heeft de kat steeds veel aandrang om te plassen en kunnen er in huis kleine plasjes gevonden worden, eventueel wat roodgekleurd door bloedbijmenging. Ook zijn er ziekten waarbij de kat meer gaat drinken, waardoor de kat ook logischerwijs meer gaat plassen. In deze gevallen kan het zijn dat de kat ‘het niet meer kan ophouden’ en op ongewenste plaatsen in het huis gaat plassen.
Wanneer de bovenstaande genoemde medische aandoeningen zijn uitgesloten kan de conclusie worden getrokken dat het gestoorde plasgedrag van uw kat uit stress voortkomt. Stressgevoelens kunnen vele mogelijke oorzaken hebben. Veel voorkomende oorzaken zijn o.a.:
Disbalans in verhouding met andere katten , waarbij een andere kat vaak domineert over de ‘sproeiende’ kat. De andere, dominerende kat hoeft niet in hetzelfde huis te wonen, het kan ook een kat uit de buurt zijn. Ook komt het voor dat juist de dominante kat sproeit.
Veranderingen in directe omgeving zoals: verhuizing, verbouwing, nieuwe meubels, komst van baby, komst van andere huisdieren, wegvallen van ander huisdier of gezinslid.
Nerveus karakter van de kat
De beste oplossing voor stress bij de kat is natuurlijk het wegnemen van de oorzaak. Maar in veel gevallen is dit niet mogelijk.
Medicamenteuze behandelingsmogelijkheden van stress bij katten:
Feliway-spray® of verdamper :
D.A.P. en Feliway
Deze producten gaan stress tegen door middel van geur, waardoor de kat zich meer opzijn gemak gaat voelen. Dit zijn zogenaamde ‘feromonen’, lichaamseigen geuren die de kat zelf ook achterlaat als hij kopjes geeft.
Clomicalm®
Een soort antidepressivum in tabletvorm, ook wel ‘ prozac’ voor huisdieren genoemd. Dit wordt als laatste ‘redmiddel’ ingezet en kan wat sloomheid bij de kat veroorzaken. Er zijn veel goede ervaringen met deze medicatie.
Wanneer het probleemgedrag ontstaat door disbalans in de kattengroep in één huishouden en de bovenstaande medicatie geen effect heeft, kan het overplaatsen van de kat naar een ander adres nog oplossing bieden.
