Stress bij katten

Katten kunnen, net als mensen, lijden aan stress. Dit kan veroorzaakt worden door verschillende factoren, namelijk: omgevingsfactoren, fysieke factoren en mentale/geestelijke factoren. Onderstaand zal ik de verschillende stress veroorzakende factoren toelichten.

Omgevingsfactoren
Misschien zou u er van opkijken hoe angstig en nerveus katten kunnen reageren op veranderingen in hun leefomgeving. Katten zijn, meer dan enig ander dier, voornamelijk gewoontedieren. En ze kunnen het heel vervelend vinden als hun dagelijkse routine noodgedwongen veranderd.

Stressfactoren in de leefomgeving van de kat:
Verhuizen
Teveel andere dieren in het huishouden waar de kat toe behoort
Onvrijwillige opsluiting
Gebrek aan frisse lucht of daglicht. Dit geldt vooral voor katten die voorheen buitenshuis mochten komen.
Veranderingen in de dagelijkse routine

Stressfactoren die de fysieke gezondheid kunnen beïnvloeden:
Zwaarlijvigheid Ziekte Psychisch trauma Chirurgische ingrepen Vlooien, wormen en andere parasieten

Stressfactoren van emotionele aard:
Verveling en eenzaamheid Het overlijden van een menselijk of dierlijk familielid Angst Rivaliteit / jaloezie
Andere veranderingen in de samenstelling van het huishouden Katten kunnen op veel verschillende manieren hun onrust kenbaar maken. Hier volgen een aantal symptomen die op stress kunnen wijzen

Indicaties van stress:
Overdreven vachtverzorging of juist helemaal geen vachtverzorging meer Het weigeren van eten Kauwen op oneetbare zaken zoals kleding Het doen van de behoefte in huis, terwijl de kat dit normaal gesproken altijd keurig op de kattenbak deed

De oplossing die u kunt kiezen, hangt erg af van de oorzaak van de onrust. Probeer, om te beginnen, de oorzaak van de onrust te achterhalen, en, weg te nemen. Natuurlijk zullen sommige stressgevende factoren na verloop van tijd de kat niet meer beïnvloeden, omdat hij er simpelweg aan gewend is geraakt. Zo kunt u bijvoorbeeld verder ook weinig veranderen aan een scheiding of de komst van een baby.

Laat uw kat in elk geval even nakijken door de dierenarts om een lichamelijke oorzaak uit te sluiten. En/of om eventueel een plan van aanpak te bespreken tegen de zwaarlijvigheid, of eventuele wormen, vlooien of parasieten.
Mocht de oorzaak van de stress liggen in rivaliteit / jaloezie ten opzichte van een andere dierlijke huisgenoot, haal deze dieren dan tijdelijk uit elkaar en geef ze op verschillende tijden aandacht en eten. Het introduceren van een nieuw huisdier is een proces dat tijd en geduld in beslag neemt. Het kan weken tot maanden duren voor een kat aan een nieuw huisdier in zijn leefomgeving gewend is.
Als uw kat ineens zijn behoefte doet op andere plaatsen in huis dan op de kattenbak, en u hebt het vermoeden dat deze stress gerelateerd is, doordat er recentelijk een nieuwe kat is bijgekomen, kunt u er een kattenbak bijkopen. Ook kunt u experimenteren met verschillende soorten kattenbakken. De algemene regel is dat iedere kat zijn eigen kattenbak tot zijn beschikking heeft.
Als uw kat tekenen van stress vertoont, en hij is de enige kat in uw huishouden, dan kan het zijn dat hij gewoon eenzaam is. Een kat erbij nemen kan de oplossing zijn. Maar mocht het zo zijn dat u niet in de gelegenheid bent om er een kat bij te nemen, of als een tweede kat door u niet gewenst is, zorg dan dat uw kat voldoende speeltjes heeft om zich mee te vermaken. Geef uw kat voldoende aandacht en maak regelmatig tijd vrij om met uw kat te spelen. Sommige katten vinden het prettig als u de radio of televisie aanlaat als u zelf niet thuis bent.

Ongeacht het aantal katten dat u hebt: katten vinden het erg fijn om een plekje in huis te hebben vanwaar zij naar buiten kunnen kijken, en zien wat daar allemaal gebeurt. Ook vinden katten het prettig om lekker in het zonnetje te kunnen liggen, of slapen. Dus met een vrij plekje op de vensterbank doet u uw kat meestal een groot plezier!

Indien u alles heeft geprobeerd om de stressgevende factoren weg te nemen, (en u hebt door een bezoek aan de dierenarts een lichamelijke oorzaak uitgesloten), en uw kat vertoont nog steeds tekenen van stress, kunt u wellicht een consult bij een goede kattengedragsdeskundige overwegen. Hij/zij is gespecialiseerd in de psyche en het gedrag van de kat, en samen kunt u wellicht tot een oplossing komen om uw kat weer een tevreden lid van uw huishouden te maken.

De neurotische kat heropvoeden

Zoals gezegd is poes bijzonder stress-gevoelig. Wanneer iets haar van streek brengt, brengt ze dat tot uiting door abnormaal gedrag, zoals onzindelijkheid, overdreven nagels scherpen, zich overdreven proper likken, abnormaal veel eten, depressief gedrag of agressie.

Situaties die stress induceren kunnen van allerlei aard zijn, bijvoorbeeld een verhuis ,een nieuwe baby, een nieuw huisdier, en voor de supergevoelige kat : een nieuw bankstel, verandering van kattenbakkorrels, enz..

De neurotische kat heropvoeden vergt heel wat kennis van de psychologie van de kat, heel wat geduld en doorzettingsvermogen.

Een eerste punt :

Proberen de oorzaak te detecteren en, indien mogelijk, te elimineren. Als het gaat om een nieuw merk kattenbakgrit of een nieuw kuisprodukt, geen probleem, maar een verhuis of baby…dan moet poeslief aangepakt worden. Men moet het dier altijd extra aanhalen en overal mee in betrekken : bijv gaat de baby in bad, laat poes rustig meekijken en snuffelen. Ga je verhuizen, zorg dan dat je veel (ongewassen !) dekentjes, waar de poes op gelegen heeft, (vertrouwde geur) her en der verspreid in het nieuwe huis, enz..

Het is onbegonnen werk op te noemen wat je allemaal kan doen om poes op haar gemak te stellen, immers dit is afhankelijk van de situatie, maar deze basisregels tellen altijd :

Haal poes veel aan Poes en vertrouwde geuren is erg belangrijk : laat poes aan nieuwe dingen ruiken en laat haar haar geurmerken afzetten (kopjes geven, likken) Probeer de oude situatie zo goed mogelijk na te bootsen (zelfde uren van voeren en spelen, zelfde dekentje, kattenbak, enz…)

B. Een woordje meer over onzindelijkheid :

Men moet eerst terdege nagaan dat de onzindelijkheid niet voortvloeit uit het sexueel volwassen worden van de niet gecastreerde kater of kattin of van een echte ziekte in het urinair of maagdarmstelsel.

Indien niet, spreekt men van echte stress-onzindelijkheid.

Wat je zeker niet mag doen, is poes met de neus door de plas of uitwerpselen wrijven en op de kattenbak gooien : dit is de ergste vernedering dat de “nu toch al” gestresseerde kat kan meemaken, en ze zal niet begrijpen dat dit een straf is voor haar “onzindelijkheid”.

Vermits poes zelden buiten de bak zal doen in je aanwezigheid is het erg moeilijk ze op heterdaad te betrappen en te straffen.

Daarom bestaan er twee therapieën :

Je brengt poes naar een kattenpension, in een ruimte waar meerdere poezen tesamen komen.

De gestresseerde kat zal zich moeten aanpassen aan de regels van de groep en ondanks het feit dat dit een stress-sitautie op zich is, zal de psyche van de dolgedraaide kat terug in goede banen geleid worden.

Je moet poes wel minstens 2 à 3 weken in het pension laten. Ondertussen moet je in huis de beplaste plaatsen goed reinigen. Niet met ammonia of javel, want dit trekt poes aan om daar terug te plassen.

De plaatsen nadien tweemaal per dag besprenkelen met eau de cologne, gedurende de 2 à 3 weken afwezigheid van de kat : dit om de urinegeur (die de mens niet meer kan waarnemen, maar poes wel !) perfect te camoufleren. Eau de cologne is bovendien een onaangename geurprikkel voor poes. Er bestaan hiervoor ook sprays, oa Feliway (via dierenarts te verkrijgen).

1. De “kattenbaktraining” in huis

Je sluit poes op in een kleine ruimte met net genoeg plaats voor de kattenbak, drink- en eetbakje en het slaapkussentje van poes. Het dier zal zijn nest niet bevuilen en verplicht zijn de bak te gebruiken.

Het dier moet minstens twee weken in de kleine ruimte blijven, wat soms moeilijk is voor de eigenaar. Maar de keuze is simpel: 2 weken poes wat hardhandig trainen of een gestresseerde kat die het huis bevuilt ? Tijdens de training moet je de beplaste plaatsen behandelen zoals bovenvermeld.

Vermeend neurotisch gedrag

Vaak zal de katteneigenaar bepaalde gedragingen bij poes opmerken die hij bestempelt als abnormaal neurotisch gedrag.Gedragingen die perfect normaal zijn.

a) “de kolder in de kop” :

Soms loopt poes als een gek de woonkamer rond, springt overal op en af en na een paar rondjes gaat ze zich wassen alsof er niets gebeurd is. Vaak gebeurt dit nadat ze van de bak komt. Dit is een perfect normaal gedrag van de kat om overtollige energie kwijt te raken.

Je mag dit zeker niet bestraffen, noch denken dat er een hersentumor in het spel is;

b) plots naar de benen springen en erin bijten :

Deze, voor de eigenaar vervelende gewoonte, is niet meer dan een echte liefdesuiting van de kat (meestal van de kater). In principe zou je hem daarvoor niet mogen straffen omdat het een uiting is van vriendelijkheid ten opzichte van het baasje. Toch komt zo’n liefkozing hard aan en mag je best de kat tot kalmte manen.

c) Prooi meebrengen naar huis.

Sommige katten brengen prooien (muis, vogel, wild konijn) naar huis en deponeren die bij het baasje.

Indien er geen prooidieren voorhanden zijn, brengen ze mos en plantjes mee. Dit is geen teken van tekorten in de voeding, verveling of een enge ziekte in het kattenbrein : het is een uiting van liefde en respect van de kat voor de eigenaar. Je mag poes daar absoluut niet voor straffen, in principe moet je ze zelfs belonen. Indien je dit soort vriendelijkheden niet ziet zitten, ruim dan stilletjes alles op en negeer de kat.

Vermijden van stress bij katten die binnenshuis leven

Steeds meer katten worden uitsluitend binnenshuis gehouden. Er zijn immers veel gevaren voor de kat buiten. Neem alleen ons huidig verkeer al: de kans dat poes aangereden wordt is aanzienlijk. Ook schermutselingen en gevechten tussen de buitenlopende katten onderling, met wonden en abcessen als gevolg, zijn factoren die de eigenaar doen besluiten poes binnen te houden. Maar niet alleen gevaar houdt poes binnen: bij onderzoek blijken burenruzies ook belangrijk te zijn: poes doet haar behoeften in de tuin van de buurman of graaft het bloementuintje of moestuintje overhoop…

Kat binnenshuis houden is geen enkel probleem, maar men moet het dier voldoende ruimte geven. Veel mensen denken dat de kat als klein dier, voldoende heeft aan een kleine ruimte. Fout. De grootte van het dier is niet bepalend voor de hoeveelheid ruimte die het nodig heeft. Veel belangrijker is of het dier zijn energie wel kwijt kan. En daar heeft de kat echt wel wat ruimte voor nodig. Indien ze haar energie niet kwijt kan wordt de kat gestresseerd. En stress bij poes uit zich in slecht gedrag: buiten de bak plassen, behangpapier van de muur krabben, planten slopen, agressiviteit, etc… Wat ook van belang is in de leefruimte van de kat, is dat er een mogelijkheid bestaat dat poes zich kan terugtrekken van de andere huisbewoners (mensen, honden, andere katten), met ander woorden: de leefruimte van de kat moet dus minstens twee aparte ruimten behelzen, anders krijgt de kat ook weer stress. Bovendien is het noodzakelijk voor de gezondheid van de psyche van de kat dat ie zich kan verschuilen in 1 ruimte om van daaruit de gebeurtenissen in andere ruimte te bekijken, net zoals hij dat in de natuur doet.

De absolute minimumruimte voor een kat binnenshuis zijn twee kamers. Alles groter is uiteraard meer dan welkom. Denk eraan dat het houden van een kat in een kleine ruimte niet alleen nadelig is voor de psyche van de kat, maar ook voor de eigenaar. De kat moet zich kunnen uitleven op die kleine ruimte, de eigenaar zal dus moeten toestaan dat het dier over banken en tafels holt en springt. De kat heeft nou eenmaal beweging nodig om zijn energie kwijt te geraken. Indien de eigenaar de kat dit zou verbieden op die kleine ruimte, zal dit onherroepelijk tot bovengenoemde gedragsproblemen leiden.

Daarenentegen, wanneer de kat onbelemmerd gebruik kan maken van het ganse huis, kan de eigenaar -mits opvoeding van de kat- zonder problemen bepaalde plaatsen en voorwerpen tot “taboe-plaatsen voor de kat” uitroepen (bed, tafel, keukenaanrecht, etc…)

Een tweede factor die een belangrijke rol speelt bij een kleine ruimte is de kwaliteit van die ruimte. Met een paar eenvoudige middelen kan de eigenaar hier zelf veel aan doen. Bijvoorbeeld: een kat vindt het heerlijk om zich in een boodschappenmand of een kartonnen doos te verstoppen, dus gun hem dat plezier. Maak het nog spannender door dat voorwerp geregeld op een ander plaats te zetten.

Zorg er ook voor dat uw kat genoeg speeltjes heeft. En die speeltjes zijn meestal niet die dure nepmuisjes of gesofisticeerde plastieken spullen (mooi voor de eigenaar, niet interessant voor poes), maar wel gewone propjes papier (liefst mica-papier): dat knispert zo leuk, of gewone balletjes (opgevuld met kattengras): de geur en het wegrollen stimuleert poes en daarop kan ze haar jachtlust uitstekend botvieren. Wat variatie in aanbod van de speeltjes en verandering van de verstopplaatsen, maakt dat de kat nieuwsgierig blijft.

Het is ook belangrijk dat de kat op een vensterbank kan zitten, zodat ie naar buiten kan kijken: op straat is er altijd beweging en dat brengt leven in de brouwerij. Is de vensterbank te smal voor de kat, zorg dan dat er een plateautje op komt zodat hij er makkelijk op kan springen en zitten.

Laat overigens uw kat niet altijd maar in z’n eentje spelen. Neem dus dagelijks wat tijd om met hem te spelen. De kat heeft dat nodig om af en toe zijn jachtlust eens te bevredigen. In huis valt er, op een paar verdwaalde vliegen na, nu eenmaal weinig te jagen.

Een leuk spelletje is bijvoorbeeld een propje papier aan een touwtje voor z’n neus laten bengelen of het touwtje weg trekken: poes gaat er zeker achteraan. Er bestaat immers niets leukers voor de kat dan op iets bewegend te jagen. Een populaire variatie is de volgende: met uw hand of een stokje onder de krant of onder de dekens bewegen: de poes zal zeker dat “iets onder de krant/dekens” proberen te pakken door er bovenop te springen. Dit zijn allemaal simpele voorbeelden om de kat een stress-vrij leven in een beperkte levensruimte te laten leiden. Er kunnen oneindig veel variaties van spelletjes bedacht worden het komt erop aan het dier op zijn “kats” bezig te houden.